طرØواره درمانی یا اسکیما تراپی توسط روانشناسی به نام یونگ با هد٠درمان اختلالات شخصیت پایه ریزی شد. در واقع طرØواره درمانی پاسخی برای خلاءهای رویکرد شناختی یا شناختی رÙتاری بود. طرØواره درمانی ناخودآگاه، آگاهی، هیجان، شناخت Ùˆ آموزش را ملاک قرار می‌دهد، به علاوه بینش Ùˆ بصیرت را نیز ارزیابی می‌کند. طرØواره درمانی از این Øیث Ú©Ù‡ از روش‌ها Ùˆ Ù…Ùاهیم رویکردهای دیگر هم استÙاده می‌کند، ساختاری بینابین دارد. امروزه از این درمان برای اختلالات اضطرابی، اختلالات شخصیت، خلقی، ترک اعتیاد، مشکلات ازدواج Ùˆ مشاوره پیش از ازدواج بهره می‌برند. برای کسب اطلاعات در زمینه اختلالات شخصیت Ùˆ اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
تماس با مشاور
نظریه رشدی طرØواره درمانی درباره پنج نیاز اصلی
طرØواره درمانی 5 نیاز اصلی هیجانی را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†Ø¯ Ú©Ù‡ ویژگی بارز آن‌ها همگانی بودن آن‌هاست. ایجاد طرØواره را مرتبط به چگونگی ارضا این نیازها می‌دانند.
1. دلبستگی ایمن: این نیاز مرتبط به ایجاد Øس امنیت در رابطه Ú©ÛŒÙÛŒ با مراقبان اولیه است Ùˆ در روانشناسی کاربرد زیادی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روانشناسی کلیک کنید.
2. خودگردانی، Ú©Ùایت، هویت: این نیاز مرتبط به استقلال طلبی Ùˆ Ùردیت خواهی Ùˆ رشد اعتماد به Ù†Ùس است.
3. آزادی در بیان سالم نیازها Ùˆ هیجان‌ها: مرتبط به بیان آزادانه هیجانات Ùˆ اØساسات می‌شود.
4. خویشتن داری Ùˆ Ù…Øدودیت‌های واقع بینانه: با نیاز به مهار خویشتن Ùˆ سازگاری مرتبط است.
5. خودانگیختگی Ùˆ تÙریØ: مبتنی بر نیاز به پذیرش نامشروط است.
طرØواره چیست؟
طرØواره یک ساختار هیجانی منÙی، پایدار، ناهوشیار Ùˆ پویا است Ú©Ù‡ به دلیل ناکامی در ارضاء از دوران کودکی در Ùرد Ø´Ú©Ù„ می‌گیرد. ناکامی در ارضاء نیازها با اÙراط یا تÙریط در پاسخ به نیازها، الگوبرداری از Ù…Øیط Ùˆ پشت سر گذاشتن تجارب ناراØت کننده اولیه ایجاد می‌شود. هر Ùردی با یک خلق Ùˆ خوی خاص به دنیا می‌آید، این خلق اولیه در کنار تجربه‌های ناکام کننده باعث Ø´Ú©Ù„ گیری طرØواره می‌شود. بررسی طرØواره‌های Ùردی در روش‌های روان درمانی Ùˆ طرØواره درمانی کاربرد زیادی دارد؛ به واسطه‌ی آن‌ها می‌توان منشأ باورها Ùˆ اÙکار Ùرد را جستجو کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روان درمانی کلیک کنید.
ویژگی‌های طرØواره‌ها Ùˆ طرØواره درمانی
طراØواره‌ها روش‌هایی برای پردازش اطلاعات هستند Ú©Ù‡ گاه بر اساس واقعیت Ùˆ گاه بر اساس تجارب گذشته در مغز انسان Ø´Ú©Ù„ می‌گیرند. عوامل زیادی هستند Ú©Ù‡ در شکل‌گیری طرØواره‌ها در اÙراد نقش دارند؛ در ادامه برخی از Øصوصیات طرØواره‌ها را نام برده‌ایم:
_طرØواره‌ها به گونه‌ای Ø´Ú©Ù„ می‌گیرند Ú©Ù‡ با تمام یا بخشی از ارزش‌ها Ùˆ باورهای Ùرد منطبق باشند.
_ طرØواره درمانی به تناسب این Ú©Ù‡ اÙراد ارزش‌های خود را تا Ú†Ù‡ مدت نگهداری کرده‌باشند متÙاوت می‌باشد.
_ طرØواره‌ها رÙتارهای Ùرد را نیز در بر می‌گیرند Ùˆ بر آن‌ها تأثیر می‌گذارند این گونه مشخص می‌شود Ú©Ù‡ اÙراد چقدر بر اساس باورهای خود عمل می‌کنند.
_ در طرØواره درمانی به طرØواره‌هایی توجه می‌شود Ú©Ù‡ در دوران کودکی Ùˆ در Ù…Øیط خانواده Ø´Ú©Ù„ گرÙته‌اند. این طرØواره‌ها می‌توانند نتیجه ارتباط با والدین Ùˆ شرایط Ù…Øیطی در دوران کودکی باشند.
_ در طرØواره درمانی تلاش می‌شود تا با استÙاده از تکنیک‌ها Ùˆ روش‌های مختل٠شناختی رÙتاری Ùرد طراØواره‌های ناسازگارنه خود را Ùراموش کند.
انواع طرØواره
هر طرØواره نسبت به ناکامی طرØواره در هر یک از 5 نیاز اولیه Ùˆ Øوزه طرØواره انواعی را شامل می‌شود. در ادامه هر کدام از آن‌ها را نام می‌بریم.
انواع طرØواره Øوزه طرد Ùˆ بریدگی
رهاشدگی و بی ثباتی
بی اعتمادی Ùˆ بدرÙتاری
Ù…Øرومیت هیجانی
نقص و شرم
انزوای اجتماعی
انواع طرØواره Ùˆ طرØواره درمانی Øوزه خودگردانی مختل شده
اØساس وابستگی Ùˆ بی Ú©Ùایتی
آسیب پذیری به ضرر و بیماری
خود تØول نیاÙته یا گرÙتار
اØساس شکست
انواع طرØواره Øوزه خویشتن داری Ùˆ خود انضباطی ناکاÙÛŒ
اØساس استØقاق Ùˆ بزرگ منشی
خویشتن داری Ùˆ خودانضباطی ناکاÙÛŒ
انواع طرØواره Øوزه دیگر جهت مندی
اطاعت
ایثار
پذیرش جویی و جلب توجه
انواع طرØواره مرتبط به Øوزه خودانگیختگی ناکاÙÛŒ
منÙÛŒ گرایی Ùˆ بدبینی
بازداری هیجانی
معیارهای سرسختانه، عیب جویی اÙراطی
تنبیه
طرØواره درمانی چگونه به درمان اختلالات Ú©Ù…Ú© می‌کند؟
طرØواره درمانی بر شواهد موجود مبتنی است Ùˆ هد٠از آن تأثیر عمقی بر تمام ابعاد شخصیتی است. این روش در درمان اختلالات مزمن کاربرد بسیاری دارد. در اولین مرØله درمانگر تلاش می‌کند تا الگوهای رÙتاری Ùرد را شناسایی کند؛ پس از آن به دنبال ØÙ„ مشکل Ùˆ یاÙتن روش درمان می‌رود. در این روش به چالش‌های پیش رو پاسخ داده می‌شود. در مرØله آخر نقاط قوت Ùرد شناسایی شده Ùˆ آن‌ها را در مسیر درستی هدایت می‌کنند. در طرØواری درمانی به Ùرد Ú©Ù…Ú© می‌شود تا تصمیم‌گیری‌های خود را بر اساس واقعیت انجام دهد نه بر اساس Ø·Ø±Ø Ùˆ نقشه‌ای Ú©Ù‡ به اشتباه Ùˆ بر مبنای تجارب Ùˆ هیجانات تلخ گذشته در ذهن خود پرورانده.
Ú†Ù‡ وقت یک طرØواره برانگیخته می‌شود؟
در Øالت عادی طرØواره پنهان است؛ موقعیت‌ها، رویدادها، موضوعات ذهنی یا Ù…Øرک‌های عینی می‌توانند هر کدام از طرØواره‌های ذهن را برانگیزانند. پردازش‌های منÙÛŒ Ú©Ù‡ به دنبال تØریک شدن طرØواره در سیستم روانی Ùرد Ùعال می‌شود ذهنیت طرØواره‌ای را ایجاد می‌کند. یکی از راه‌های شناخت ذهنیت طرØواره دقت به موقعیت‌هایی است Ú©Ù‡ آن طرØواره را آشکار می‌کند.
انواع ذهنیت‌های طرØواره‌ای مورد بررسی در طرØواره درمانی
ذهنیت‌های کودکانه
ذهنیت‌های همسو با سبک مقابله ای
ذهنیت‌های والدانه
ذهنیت‌های بالغانه
سبک‌های مقابله ای در طرØواره درمانی
طرØواره درمانی معتقد است زمانی Ú©Ù‡ ذهنیت طرØواره‌ای Ùعال می‌شود، سه سبک مقابله‌ای اجتناب، تسلیم Ùˆ جبران اÙراطی در Ùرد Ø´Ú©Ù„ می‌گیرد. معمولا در اÙراد مختل٠یکی از سبک‌های مقابله‌ای بر اساس نوع خلق Ùˆ خو Ùˆ الگوهای یادگیری از باقی سبک‌ها غالب‌تر می‌شود. سبک مقابله‌ای الگویی Ú©Ù„ÛŒ از واکنش Ùرد است؛ در Øالی Ú©Ù‡ پاسخ مقابله‌ای، رÙتاری است Ú©Ù‡ در مقابل سبک مقابله‌ای اتخاذ می‌شود.
Ùرایند درمان طرØواره درمانی
طرØواره درمانگران Ùرایند درمان را به صورت زیر پیش می‌برند:
Ú©Ø´Ù Ùˆ شناسایی مدل طرØواره ای مراجع
شناسایی Ùˆ Ùهرست نمودن طرØواره برانگیزان‌های مراجع
شناسایی ذهنیت‌های طرØواره ای غالب
مشخص نمودن سبک مقابله ای
کش٠مدل طرØواره بر اساس پرسشنامه مربوطه
بررسی خلق Ùˆ خوی اولیه Ùˆ تجارب منÙÛŒ اولیه
Ùˆ در مراØÙ„ بعد بالابردن بینش مراجع نسبت به طرØواره هایش
طرØواره درمانی هیجانی
هیجانات بخش بسیار مهمی از زندگی انسان Ù…Øسوب می‌شوند Ùˆ بر تصمیم‌گیری‌های او تأثیر می‌گذارند. این هیجانات گاه غیر قابل کنترل می‌شوند Ùˆ اختلالاتی را با خود به همراه می‌آورند. ابعاد طرØواره درمانی هیجانی با اختلالاتی همچون اÙسردگی Ùˆ اضطراب ارتباط نزدیک دارند Ùˆ می‌توانند آن‌ها را کنترل Ùˆ تنظیم کنند. برای اطلاع از روش‌های درمان اضطراب کلیک کنید.
طرØواره درمانی هیجانی مجموعه‌ای از ساختارهای روانی Ùˆ روانشناختی را شامل می‌شود Ú©Ù‡ بر شخصیت Ùرد را Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†Ù†Ø¯ Ùˆ بر آن تأثیر می‌گذارند. طرØواره درمانی هیجانی در این راه از روش‌های درمان شناختی رÙتاری نیز Ú©Ù…Ú© می‌گیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان شناختی رÙتاری کلیک کنید.
همزمان با Ùعال شدن هیجانات، اÙراد تÙاسیر خاصی از آن‌ها را در ذهن خود ایجاد می‌کنند Ùˆ به دنبال آن راهبردهایی را برای کنار آمدن با آن هیجانات به کار می‌برند Ú©Ù‡ همسان با همان تÙاسیر هستند. یکی از مسائلی Ú©Ù‡ در طرØواره درمانی هیجانی مورد بررسی قرار می‌گیرد این است Ú©Ù‡ اÙراد هیجانات دیگران را چگونه تÙسیر می‌کنند Ùˆ Ú†Ù‡ واکنشی در مقابل آن‌ها نشان می‌دهند. طرØواره درمانی هیجانی به دنبال آن است تا شیوه‌ها Ùˆ سبک‌ها مضری Ú©Ù‡ به دنبال هیجانات ایجاد می‌شوند را در اÙراد درمان کند.
خلاصه و نتیجه گیری
نظریه رشدی طرØواره درمانی 5 نیاز اصلی را برای بشر عنوان می‌کند.
طرØواره در Øقیقت یک ساختار عمیق عاطÙی، شناختی Ùˆ انگیزشی است Ú©Ù‡ در اثر عدم پاسخ دهی مناسب به نیازهای هیجانی اولیه Øاصل می‌شود.
همه انسان‌ها طرØواره دارند تÙاوت آن به شدت Ùˆ نوع ناکامی آن نیاز بر می‌گردد.
اگر طرØواره‌ای در اثر رویارویی با طرØواره برانگیزان‌ها Ùعال شود قدرت واقع بینی از Ùرد گرÙته می‌شود.
طرØواره متعادل منبع رشد است Ùˆ عدم تعادل طرØواره منبع آسیب روانی
سه سبک مقابله‌ای اجتناب، جبران اÙراطی Ùˆ تسلیم در واکنش به ذهنیت‌های طرØواره‌ای اتخاذ می‌شود.
بالا بردن بینش Ùˆ Ú©Ø´Ù Ùˆ شناسایی مدل طرØواره هد٠اسکیما تراپی است.